Οι Φίλιπποι, ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή πολιτεία όπου κήρυξε ο Άγιος Παύλος και η Δράμα, καθώς ήταν ως αρχιεπισκοπή, εξαρτημένη από τη μητρόπολη των Φιλίππων, διδάχθηκε την ορθοδοξία μόλις από τον 1ο αιώνα μ.Χ..
Η πολιούχος της Δράμας είναι η Αγία Βαρβάρα, που έχει δώσει το όνομά της στη περιοχή όπου βρίσκεται η εκκλησία της. Η σημερινή εκκλησία κτίστηκε το 1920 πάνω από τη λιμνούλα όπου βρίσκονται τα θεμέλια της παλιάς εκκλησίας.
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Σοφίας είναι το παλιότερο σωζόμενο κτίσμα της Δράμας. Η ηλικία του υπερβαίνει ήδη τα χίλια χρόνια, αφού, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, η ανέγερση του τοποθετείται, μαζί με την ανέγερση των τειχών, μέσα στο 10ο αιώνα.
Η Παναγία η Εικοσιφοίνισσα, με την αχειροποίητο θαυματουργό εικόνα της, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας και είναι το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στο κατάφυτο Παγγαίο, σε υψόμετρο 753 μέτρων, βρίσκεται στα όρια των νομών Σερρών – Καβάλας, αλλά εκκλησιαστικά ανήκει στη Μητρόπολη Δράμας.
Η ίδρυση της μαρτυρικής μονής της Μακεδονίας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Πάμπολλες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Άγιος Γερμανός, που ασκήτευε στην Ιερά Μονή Προδρόμου, στον Ιορδάνη ποταμό, εγκατέλειψε την Παλαιστίνη και με όραμα που είδε από άγγελο εκ της Παρθένου, ήρθε στη θέση Βίγλα του Παγγαίου το 518 μ.Χ. Λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει εκεί κοντά μοναστικό οικισμό ο επίσκοπος Φιλίππων Σώζων (5ο αιώνα) που εγκαταλείφθηκε.
Ταξιδεύοντας ανάμεσα στα μικρά και μεγάλα χωριά του Νομού Δράμας, πάνω από 33 μεταβυζαντινές εκκλησίες χτίστηκαν από το 1815 μέχρι το 1890 και μαρτυρούν πως η ορθοδοξία έμεινε ακλόνητη κατά το πέρασμα της τουρκοκρατίας. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι πως είναι βασισμένες σε προσωπική εργασία των κατοίκων της περιοχής και γι αυτόν τον λόγο είναι ιδιαίτερα λιτές. Ο τύπος τους είναι η βασιλική ενώ οι εικόνες ακολουθούν νατουραλιστική τεχνοτροπία.
Ξεκινώντας από τα βόρεια του Νομού, μόλις 500 μέτρα από τα σύνορα συναντάμε το ερειπωμένο σήμερα χωριό Ακρινό όπου βρίσκεται ο ναός των Ταξιαρχών. Παρόλα αυτά, πλήθος κόσμου σπεύδει να προσκυνήσει κάθε χρόνο στις 7-8 Νοεμβρίου, τις μέρες που γιορτάζει. Η εκκλησία χρονολογείται ότι κατασκευάστηκε το 1848 από λαξευμένη πέτρα ενώ ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες του 19 αιώνα, και το πυργοειδές καμπαναριό του.
Κατηφορίζοντας, συναντάμε το χωριό ¨Δασωτό¨ και το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τον ιδιαίτερο ξύλινο ψευτοτρουλίσκο που χτίστηκε το 1870
Στη συνέχεια συναντάμε το χωριό του Περιθωρίου και την εκκλησία του Άγιου Νικόλαο με το ωραίο καμπαναριό και τα ξυλόγλυπτα που ξεχωρίζουν που χρονολογείται στο 1835. Στο ίδιο χωριό βρίσκεται και ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής που ανεγέρθη το 1876 σε τύπο τρίκλητης βασιλικής με καμαροσκεπή στέγη.
Στην Κάτω Βροντού βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων από το 1835 με τις καμπάνες κειμήλια. Η ίδια εκκλησία φημολογείται ότι λειτουργούσε και ως κρυφό σχολειό κατά το 1900
Στο πολυφημισμένο Νευροκόπι εδρεύει η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με χρονολογία κατασκευής το 1866. Ο τύπος της είναι βασιλική μεγάλων διαστάσεων. Τρία ζεύγη κιόνων βαστάζουν το δωδεκάπλευρο τρούλο, ενώ εντύπωση προκαλεί το τρίπατο καμπαναριό της.
Στο χωριό της Εξοχής σε μικρή απόσταση από τα παραδοσιακά τούρκικα λουτρά, συναντάμε τον ναό του Αγίου Αθανασίου από το 1866. Ο εσωτερικός διάκοσμος του ναού δυστυχώς καταστράφηκε από πυρκαγιά.
Στα Λευκόγεια, λίγο πιο πέρα από την όμορφη λίμνη των Λευκογείων, δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου με χρονολογία κατασκευής το 1836
Σε ένα ακόμα ερειπωμένο χωριό του Λεκανοπεδίου του Νευροκοπίου, στο χωριό Λιβαδάκι υψώνεται αναλλοίωτη στον χρόνο μια πολύ όμορφη εκκλησία, ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που χρονολογείται πίσω στο 1870. Το καμπαναριό της φτιάχτηκε 20 χρόνια ενώ αξιόλογο είναι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του.
Με κατεύθυνση την Αχλαδιά στην περιοχή Κριθαρά, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου από τα μέσα 19ου αιώνα.
Ανατολικότερα στο κέντρο του παραδοσιακού Παγονερίου συναντάμε την εκκλησία των Ισοβίων της θεοτόκου. Η εκκλησία χτίστηκε το 1835, ενώ το πυργοειδές καμπαναριό από λαξεμένο γρανίτη το 1881.
Στο γραφικό χωριό του Βώλακα η εκκλησία του Προφήτη Ηλία από το 1841 ξεχωρίζει με το ανεξάρτητο λιθόκτιστο καμπαναριό της.
Στο χωριό ¨Γρανίτης¨ στον παλιό οικισμό, βρίσκεται η μεγαλοπρεπής και επιβλητική εκκλησία των Ταξιαρχών από το 1873 με χαρακτηριστικό τύπο τρίκλητης ξυλόστεγης βασιλικής.
Στο ιστορικό Οχυρό, συναντάμε την εκκλησία της Αγίας Τριάδας η οποία χτίστηκε αρχικά το 1882 και ανακατασκευάστηκε το 1972 μετά τον πόλεμο.
Κατεβαίνοντας προς τη Δράμα στα Κοκκινόγεια μετά το σπήλαιο του Αγγίτη, βρίσκεται μία από τις παλαιότερες εκκλησίες της περιοχής αυτήν των Ταξιαρχών που υπολογίζεται πως χτίστηκε το 1820 και το λιθόκτιστο καμπαναριό της το 1886.
Στο Πανόραμα βρίσκονται δύο εκκλησίες. Η πρώτη είναι αυτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που χρονολογείται στα μέσα του 19 αιώνα, με τύπο τρίκλητης ξυλόσκεπης βασιλικής, ξυλόγλυπτο τέμπλο και ένα εντυπωσιακό καμπαναριό σκεπασμένο από κισσούς.
Τρία χιλιόμετρα βορειότερα ο ναός του Αγίου Δημητρίου από το 1865 εντυπωσιάζει με τον οκταγωνικό του τρούλο και τις σωζόμενες τοιχογραφίες.
Στα όρια του Νομού Δράμας και Σερρών, στο πευκοδάσος της Περιχώρας υπάρχει η γυναικεία μονή του Αγίου Μηνά που οι εργασίες κατασκευής της χρονολογούνται ότι ξεκίνησαν το 1950. Οι δυσκολίες ήταν πολλές όμως με την προτροπή του Άγιου Γεώργιου Καρσλίδη και την βοήθεια των κατοίκων η μονή ολοκληρώθηκε το 1957.
Στο χωριό της Μικρόπολης ο Αγιος Γεώργιος που χτίστηκε το 1841 είναι η πιο χαμηλή εκκλησία που διαμορφώθηκε έτσι ώστε να μην την βλέπουν οι τούρκοι.
Με κατεύθυνση όλο και ανατολικότερα στο όμορφο χωριό της Καλη Βρύσης δεσπόζουν ο ναός του Αγίου Νικολάου από τα μέσα του 19 αιώνα και το Μοναστήρι της Αγίας Μαρίνα από το 1883.
Συνεχίζοντας στην ίδια διαδρομή συναντάμε την Αγία Παρασκευή στην Καλλιθέα. Η περάτωση των εργασιών χρονολογείται μεταξύ του 1866-1891.Ενδιαφέρον έχουν οι φήμες που θέλουν την Αγία Παρασκευή να εμφανίστηκε σε κάτοικο της περιοχής και του υπέδειξε το σημείο που βρέθηκε το αγίασμα και ύστερα χτιστηκε κ η εκκλησία. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και ο Άγιος Αθανάσιος με το πυργοειδές καμπαναριό και την πελεκητή πέτρα(1832 -1869)
Πριν μπούμε στην πόλη της Δράμας βρίσκεται το χωριό του Ξηροποτάμου και ο Άγιος Θεόδωρος με ημερομηνία κατασκευής το 1815.
Από μεταβυζαντινές εκκλησίες στην πόλη της Δράμας υπάρχει ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου που σήμερα πια ένας νέος ναός έχει αντικαταστήσει τον παλαιότερο.
Στο δρόμο μας για το περίφημο δάσος της Ελατιάς, δεσπόζει η περίφημη για τον οικιστή και κτήτορα της, Άγιο Γεώργιο Καρσλίδη, γυναικεία μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος(Σίψα) στο χωριό Ταξιάρχες.
Μεταβυζαντινές εκκλησίες χωρίς πολλές πληροφορίες για αυτές, είναι ο Άγιος Γεώργιος στο Μοναστηράκι, ο Άγιος Αθανάσιος στο Δοξάτο, ο Άγιος Νικόλαος στην Ανδριανή και η μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Πρασινάδα, 52 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Δράμας, στο δρόμο για τα δάση της Ροδόπης.
Τους θησαυρούς της ορθόδοξης παράδοσης μπορούμε να δούμε συγκεντρωμένους στο εκκλησιαστικό μουσείο της Μητρόπολης Δράμας, δίπλα στο επισκοπικό μέγαρο της πόλης, αφού προηγηθεί επικοινωνία με τα γραφεία της εκκλησιαστικής αρχής.
